Ræða Ástrósar Gunnlaugsdóttur 9. febrúar 2013
Ágætu fundargestir.
Ég er stolt af því að vera Íslendingur. Við gefumst ekki upp þótt á móti blási. Við erum friðelskandi, kærleiksrík og umburðarlynd. Við erum börn þjóðar sem á sér framtíð sem hægt er að móta. Tækifærin eru í okkar höndum. Farvegurinn var ruddur af þeim sem á undan gengu, frá Þingvöllum barst hljómurinn um sjálfstæða þjóð. Við vildum vera sjálfstæð, ein úti í ballarhafi á litlu skeri. Skeri sem er eitt fallegasta land veraldar.
Nú höfum við, íslenska þjóðin, tækifæri til að hafa áhrif á eigin framtíð og uppbyggingu samfélags okkar. Heimurinn hefur breyst mikið frá árinu 1944, þegar núgildandi stjórnarskrá var samþykkt. Sovétríkin eru hrunin, barist er fyrir jafnrétti kynjanna og hagsmunum ólíkra þjóðfélagshópa. Ég tel því afar mikilvægt að við breytum, einmitt núna, innviðum samfélagsins í takt við breytt ytra umhverfi þar sem sjónarmið sem flestra eru höfð að leiðarljósi. Endurbætt stjórnarskrá er möguleiki okkar til að móta það samfélag sem við viljum búa í og ala börn okkar upp í. Samfélag sem byggir á réttlæti og sanngirni, allt frá kjördæmaskipan og atkvæðavægi í kosningum til dómsuppkvaðninga.
Ég er hluti af ungu kynslóðinni og við sem tilheyrum henni verðum að geta horft bjartsýn til framtíðar. Í kjölfar þess hruns sem varð hér á landi árið 2008 er nauðsynlegt að endurskoða þær undirstöður sem Ísland hefur byggt á hingað til. Við vöknuðum upp við vondan draum, núgildandi stjórnarskrá gat ekki varið okkur fyrir því hruni sem hér varð. Hún gat ekki komið í veg fyrir valdníðslu, eftirlitsleysi og ábyrgðarleysi stjórnmálamanna. Við þurfum að koma í veg fyrir að komandi kynslóðir upplifi slíkt. Að mínu mati er ábyrgðin og tækifærið núna ekki síst í höndum þeirra kynslóða sem byggja munu Ísland í framtíðinni. Við unga fólkið verðum því að hlýða kallinu og sjá til þess að hér verði samþykkt betri stjórnarskrá en sú sem nú er við lýði.
Á haustmánuðum árið 2010 buðust 523 einstaklingar til að ganga úr vinnu, af heimili eða skóla, í almannaþágu til að vinna þarft verk. 1000 manns höfðu þar á undan fórnað tíma til að setjast á rökstóla um sama málefni. Þvílík þjóð. Við höfum sýnt að hægt er að rífa sig upp úr hvaða öldudal sem er og sigrast á erfiðleikum með einfaldri samstöðu og fórnfýsi.
Ábyrgðin er okkar að gefast ekki upp þótt á móti blási. Mikilsvirtur kennari minn í BA námi mínu í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, Svanur Kristjánsson, sagði reglulega við okkur nemendurna að mikilvægt væri að okkur þætti vænt um lýðræðið. Hann talaði í því samhengi um hinn lýðræðislega einstakling, sem bæði þætti vænt um lýðræðið og stæði vörð um það. Í því samhengi væri nauðsynlegt að ala upp í fólki virðingu fyrir lýðræðinu . Lýðræði hvílir því ekki aðeins á einstaka greinum í stjórnarskrá, heldur verður það að búa í sál hvers og eins. Þessi orð hafa setið í mér og þykir mér sem þau eigi ágætlega við á þeim tímamótum sem við, íslenska þjóðin, stöndum í dag. Við verðum að hafa trú á lýðræðinu og okkur verður að þykja vænt um það. Lýðræðið verður ekki öflugt, ráðandi stjórnarform nema með virkri þátttöku þjóðarinnar.
Því langar mig að hvetja okkur öll til að taka þátt í umræðum um nýja stjórnarskrá eins og kostur er. Án okkar áhuga og okkar baráttuanda mun lítið breytast til frambúðar. Ég óska þess að ársgamall sonur minn muni alast upp í þjóðfélagi þar sem öllum eru tryggð réttindi í stjórnarskrá, þar sem enginn getur í krafti valds sins troðið á öðrum, þar sem auðlindir náttúrunnar teljast eign þjóðarinnar og í þjóðfélagi þar sem samtakamátturinn ríkir. Það að á sínum tíma buðust rúmlega 500 einstaklingar til að semja frumvarp að nýrri stjórnarskrá er að mínu mati merki um nauðsyn þess að breytingar verði á íslensku samfélagi.
Látum ekki skotgrafir stjórnmálanna veikja okkur í baráttunni fyrir betri framtíð. Sýnum áfram að við erum einstök þjóð, við látum ekki deigan síga. Meirihluti þjóðarinnar hefur samþykkt að tillögur stjórnlagaráðs verði lagðar til grundvallar nýrri stjórnarskrá. Alþingismönnum ber að virða fyrirmæli þjóðarinnar, enda starfa þeir í okkar umboði. Við látum það ekki líðast að málefni, sem þjóðin hefur samþykkt, verði slegið út af borðinu í tafflleik stjórnmálanna. Við látum það ekki líðast að núgildandi stjórnarskrá verði við lýði mikið lengur. Við látum það ekki líðast að sérhagsmunir verði teknir framyfir hagsmuni þjóðarinnar. Ef við höldum hópinn getur ekkert stoppað okkur. Horfum fram á veginn og brosum. Við höfum sýnt hvað við viljum, fylgjum því eftir.